Metodoloxía
O denominado Proxecto Toponimia de Galicia (PTG) iniciouse no ano 2000 e estivo activo ata o ano 2011. Foi o primeiro proxecto institucional dedicado á recompilación sistemática da nosa toponimia menor promovido desde a Comisión de Toponimia da Xunta de Galicia, órgano de asesoramento nesta materia que dependía naquel momento da Consellería de Presidencia, Relacións Institucionais e Administración Pública. Este proxecto tiña a súa base de operacións no SITGA (Sistema de Información Territorial de Galicia), organismo adscrito á Sociedade para o Desenvolvemento Comarcal de Galicia e dependente da Consellería de Política Agroelimentaria e Desenvolvemento Rural.
A metodoloxía de traballo usada por este proxecto é a que se expón a continuación en 8 fases. En liñas xerais, este método, creado ex profeso para este proxecto, estaba baseado en enquisas orais in situ con informantes nativos de cada aldea, preferiblemente os máis maiores de cada lugar. A unidade territorial de actuación era habitualmente a parroquia e o concello. Os técnicos de campo situaban os topónimos en fotografías aéreas impresas en papel para a súa posterior xeorreferenciación en gabinete por persoal experimentado en programas de tratamento de información xeográfica.
Estes nomes eran introducidos nunha base de datos, rexistrando as súas características lingüísticas e xeográficas. Posteriormente eran supervisados pola Ponencia de Estudos da Comisión de Toponimia, órgano integrado por especialistas nesta materia que propoñían unha forma escrita normalizada para cada microtopónimo.
Trala exposición pública dos mapas topónimos nos propios concellos ou nas parroquias co gallo de que os veciños e veciñas fixesen as alegacións necesarias ou completasen e enriquecesen os mapas con novos nomes, a finalidade última de todos estes procesos era a elaboración dun banco de topónimos único, normalizado e xeorreferenciado. Esta base de datos toponímica servirá de referencia para o mundo da investigación nas ciencias humanas e para os traballos de xestión do territorio galego, grazas a divulgación aberta na rede de toda esta información.
Desde o punto de vista metodolóxico, o proxecto desenvolvíase en 8 fases:
- Fase 1: Presentación institucional
- Fase 2: Traballo de campo
- Fase 3: Control e revisión dos traballos de campo
- Fase 4: Supervisión da Comisión de Toponimia
- Fase 5: Dixitalización dos topónimos na ortofoto
- Fase 6: Exposición pública dos mapas toponímicos
- Fase 7: Introdución de nova información
- Fase 8: Entrega final aos concellos e difusión na rede
A partir de 2020 comezou a usarse un novo método adaptado á nova aplicación colaborativa en liña que simplificaría algúns destes procesos que percorrían os topónimos desde que se rexistraban en campo ata que se publicaban na rede segundo o sistema orixinal do PTG. A plataforma colaborativa Galicia Nomeada, que conta cunha app para dispostivos móbiles, posibilita a optimización de tempo, de recursos materiais e humanos, e reduce todas as fases de traballo anteriores basicamente a dúas:
- A persoa, asociación ou organismo colaborador fará o traballo de campo xeolocalizando os nomes a través dos seus dispositivos móbiles ou do ordenador da súa casa. O contraste e a verificación da información farase en primeira instancia a través do coñecemento do territorio das persoas colaboradoras que pertenzan a unha mesma parroquia ou concello.
- Posteriormente, intervirán os especialistas en toponimia da RAG para normativizar eses topónimos, de xeito que queden consolidados na base de datos para a súa publicación neste portal da Toponimia de Galicia. Finalmente, poderanse consultar a través “visor de topónimos de Galicia Nomeada”
No que respecta ao traballo de campo, os principios expostos na fase 2 do PTG seguen sendo igualmente válidos e eficaces actualmente para realizar as enquisas toponímicas en campo coas persoas maiores que posúen o coñecemento da toponimia viva existente no territorio que habitan.