Hai saberes que non están escritos en ningún libro, que se adquiren co decorrer do tempo e que se transmiten boca a boca, xeración tras xeración, século a século. A toponimia forma parte destes saberes que os habitantes dos territorios gardan como tesouros na súa memoria. Por sorte, hai persoas que se dedican a recoller eses saberes e transmitilos para que todos nós poidamos coñecer toda a riqueza cultural que atesoura Galicia.
Nun novo capítulo da serie “Os nomes da nosa terra”, Fran Cañotas visita Baiona para reunirse cunha desas persoas que se dedican a recuperar e transmitir todo este tesouro: Lois Vilar. Hai máis de 50 anos, acompañou unha tardiña ao seu avó a dar un paseo pola costa ata o Cabo Silleiro e este ensinoulle máis de 100 topónimos. Dende aquela, Lois Villar quedou prendado polos nomes da costa ata o punto de ter xa marcado un obxectivo para cando lle chegue a idade de se xubilar: percorrer toda a costa de Galicia para recoller toda a toponimia que poida. Con el e con Fran descubrimos as “marcas de navegación”, unha das partes da talasonimia máis descoñecidas para o público en xeral e que serven para que os vellos mariñeiros se orientaran no mar.
Ademais de acompañar a Fran pola costa de Baiona, Oia e O Rosal, zona en que recolleu máis de 1.000 topónimos, Lois preséntaralle a Estrella, unha muller que desde ben nova traballou nun oficio hoxe en vías de extinción, o de argaceira; isto é, recoller argazo do mar para estercar a terra. Con ela coñeceremos o seu traballo e os nomes dos lugares da costa de Portecelo onde o realizaba: O Porto de Portecelo, As Laxes da Lúa, Os Seixos...
Para a xente do mar, ademais dun patrimonio cultural, a toponimia foi e é, como vemos, unha ferramenta de traballo de inmenso valor. Así o considera Albino, de profesión percebeiro. Da súa voz escoitaremos os nomes que comezou a aprender aló polo ano 1957 cando pedra a pedra se iniciou nese oficio de buscar un dos nosos manxares culinarios da nosa terra, o percebe: O Rapacarallo, A Bombardeira, A Polbeira, A Brava...
Para rematar, Vicente Feijoo Ares, coordinador técnico de Galicia Nomeada, achéganos información sobre a orixe e significado do topónimo Baiona, un nome con moito mundo que chegou a Galicia como calco do da localidade francesa de Bayonne.
